Είναι η δεντροφύτευση η λύση;

Δάσος. Ποια εικόνα σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε αυτήν την λέξη; Κλείστε τα μάτια και αφήστε την φαντασία σας να σας πάει εκεί. Πόσο ψηλά είναι τα δέντρα; Πόσο κοντά είναι το ένα στο άλλο; Πόσο φως περνάει από το φύλλωμά τους; Κάτω έχει γρασίδι ή είναι τόσο σκοτεινά που πατάτε μόνο χώμα και πεσμένα φύλλα καθώς περπατάτε;

Το 2019, στο εργαστήριό του στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης ο Thomas Crowther διαπίστωσε ότι η Γη είχε χώρο για επιπλέον 1,2 τρισεκατομμύρια δέντρα, τα οποία, σύμφωνα με την έρευνα του εργαστηρίου, θα μπορούσαν να απορροφήσουν έως και τα δύο τρίτα του άνθρακα που έχουν εκπέμψει οι άνθρωποι ιστορικά στην ατμόσφαιρα.

Η έρευνα του ενέπνευσε στη συνέχεια αμέτρητες εκστρατείες δενδροφύτευσης σε όλον τον κόσμο. Τα χρόνια που ακολούθησαν μας άφησαν με εκατομμύρια νέα δέντρα αλλά και κάποια συμπεράσματα για την ορθότητα ή μη της αντιμετώπισης του σοβαρότερου ίσως προβλήματος του περιβάλλοντος αυτήν την στιγμή με τον τρόπο αυτό.

Ο ίδιος ο Thomas Crowther, όταν πήρε το λόγο στις 9 Δεκεμβρίου 2023 σε μια από τις εκδηλώσεις της συνόδου κορυφής «Ημέρα της Φύσης», ζήτησε από τους υπουργούς περιβάλλοντος να σταματήσουν να φυτεύουν τόσα πολλά δέντρα. Το σκεπτικό πίσω από αυτήν την δήλωση, ήταν ότι η δεντροφύτευση αποτέλεσε ένα άλλοθι για εταιρίες και χώρες ανά τον κόσμο που η δράση τους, όσον αφορά τις εκπομπές άνθρακα, κάθε άλλο παρά οικολογική μπορεί να θεωρηθεί. Την δε τακτική αυτή την χαρακτήρισε “πράσινο ξέπλυμα”

Ένα νέο δάσος που δημιουργείται τεχνητά, είναι ευνόητο ότι δεν μπορεί να συγκριθεί με ένα αρχαίο φυσικό δάσος. Ούτε όσον αφορά την ικανότητά του να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα, ούτε από άποψη βιοποικιλότητας.

Ήδη από το 2021 ο Crowther¹ είχε επισημάνει ότι εξ αρχής δεν εννοούσε ότι η λύση ήταν να φυτευτούν ένα τρισεκατομμύριο δέντρα. Σε κάθε περίπτωση η διατήρηση των ήδη υπαρχόντων δασών είναι κατά πολύ προτιμότερη

Μια ακόμα παλαιότερη έρευνα² ότι ακόμα και το είδος των δέντρων που αποτελούν το δάσος είναι σημαντικό όσον αφορά την απορρόφηση και την διατήρηση απορροφημένου του άνθρακα που έχει εκπέμψει ο άνθρωπος ανά τους αιώνες.

Από το 1750 έως το 1850, περίπου 190.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασών της Ευρώπης κόπηκαν για καύσιμα και για να καθαρίσουν τη γη για τη γεωργία. Τα δάση έχουν έκτοτε ανακάμψει σε μια περιοχή περισσότερο από το διπλάσιο αυτού του μεγέθους, αλλά τα ταχέως αναπτυσσόμενα κωνοφόρα έχουν αντικαταστήσει φυλλοβόλα δέντρα σε περίπου 633.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους λόγω του ενδιαφέροντος για τη συγκομιδή ξυλείας. Αν και τα ευρωπαϊκά δάση εξακολουθούν να απορροφούν άνθρακα, η αλλαγή στη σύνθεση σημαίνει ότι κατέχουν σήμερα 3,1 δισεκατομμύρια τόνους λιγότερους από ό, τι το 1750.

Επιπλέον, σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, η στροφή προς τα σκούρα κωνοφόρα, τα οποία απορροφούν περισσότερο ηλιακό φως και εκπέμπουν λιγότερο νερό, συνέβαλε στην τοπική θέρμανση.

Είναι όντως απαραίτητο να φυτεύουμε συνεχώς νέα δέντρα τα οποία θα χρησιμοποιούμε αργότερα για ξυλεία; Δεν μπορεί να υπάρξει αρχαίο δάσος που να εξυπηρετεί και αυτόν τον σκοπό; Ο άνθρωπος έχει ήδη δώσε απάντηση σε αυτό το ερώτημα! Όπως θα δούμε στο επόμενο άρθρο, μια Ιαπωνική τεχνική του 14ου αιώνα συνδύαζε την αυξημένη ζήτηση για λείους ίσιους κορμούς δέντρων με την δυνατότητα διατήρησης των δέντρων ζωντανών για αμέτρητα χρόνια! Κάποια από αυτά ζουν ακόμα! Δείτε το άρθρο εδώ

1. I’ve never said we should plant a trillion trees’: what ecopreneur Thomas Crowther did next ↩︎
2. Forests not equal when it comes to climate ↩︎